φύση, τα ζώα, τα σπάνια πουλιά, τις αρχαίες πόλεις των Μάγια και να ανακαλύψουν ένα λαό που κρατά ακόμη ζωντανό τον πολιτισμό των προγόνων του.
Η Γουατεμάλα βρίσκεται στην Κεντρική Αμερική. Πάνω από 25 ηφαίστεια βρίσκονται διάσπαρτα στη γη της κι αρκετά είναι ακόμη ενεργά. Το έδαφος της χώρας είναι γόνιμο και σε αυτό καλλιεργείται καφές, κακάο, φρούτα, ζαχαροκάλαμο και κάρδαμο. Το βόρειο μέρος καταλαμβάνεται από το βαθύπεδο του Πετέν. Εκεί βρίσκεται το μεγαλύτερο τελετουργικό κέντρο των Μάγια, η αρχαία πόλη Τικάλ.
Πάνω από το μισό του πληθυσμού της Γουατεμάλας είναι Μεστίζος ή Λαντίνος, αυτοί δηλαδή που μιλούν την ισπανική γλώσσα και είναι μισοί Ινδιάνοι και μισοί Ισπανοί. Το άλλο 50% των κατοίκων είναι γνήσιοι απόγονοι των Μάγια. Οι σπουδαιότερες φυλές είναι η Κιτσέ, η Κακτσικέλ και η Κεκτσί. Αν και επίσημη γλώσσα είναι η ισπανική, η πλειοψηφία των φυλών των Μάγια μιλά σίγουρα κάποια από τις 21 διαλέκτους κι ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπορούν να μιλήσουν καθαρά ισπανικά. Οι φυλές των Μάγια ζουν από τη γεωργία και τη χειροτεχνία. Τα περίφημα υφαντά τους ξεχωρίζουν από περιοχή σε περιοχή και μπορούμε κάλλιστα να αναγνωρίσουμε τον τόπο κατασκευής τους από τα σχέδια και τα χρώματα.
Δυστυχώς, είναι τέτοιος ο διωγμός κι ο εξευτελισμός που υπέστη ο λαός των Μάγια, που μόνο τα τελευταία χρόνια οι ντόπιοι έχουν καταφέρει να... μυρίσουν, έστω και για λίγο, το άρωμα της ελευθερίας. Μέχρι και το 1993, η Γουατεμάλα σπαρασσόταν από έναν τρομερό εμφύλιο πόλεμο, που στοίχισε τη ζωή σε ένα εκατομμύριο ανθρώπους.
Τόσο από τη μεριά της αντιπολίτευσης όσο και από τη μεριά της κυβέρνησης, είναι σπάνια τα ονόματα των πολιτικών που θα μείνουν στην ιστορία για τις σωστές τους επιλογές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, γι' άλλη μια φορά, έστρωσαν το χαλί στα τάγματα εφόδου και στις καθεστωτικές οργανώσεις, που φρόντισαν για τη βίαιη εξόντωση χιλιάδων ανθρώπων. Η χώρα, ακόμη και σήμερα, μετρά τις πληγές της.
Πάμε, λοιπόν, μαζί, να γνωρίσουμε έναν λαό που σιγά σιγά ανοίγει την αγκαλιά του στους ξένους, σε μια προοπτική καλύτερης κι ανεκτικότερης ζωής.
ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ ΣΙΤΙ
Η πρωτεύουσα της Γουατεμάλας είναι η μεγαλύτερη αστική κοινότητα στην Κεντρική Αμερική. Εκτείνεται σε μια επίπεδη έκταση ανάμεσα σε βουνά και χαράδρες. Η πυκνή πολεοδομία και το νέφος μπορεί να σας θυμίσουν την πόλη του Μεξικού. Ό,τι κι αν λένε, για μένα η πόλη της Γουατεμάλας έχει ένα εντελώς ξεχωριστό άρωμα. Εκεί είδαμε σαράβαλα λεωφορεία να μουγκρίζουν μέσα σε πυκνά σύννεφα από ντίζελ και να αγκομαχούν για να μαζέψουν όσους περισσότερους επιβάτες γίνεται. Υπάρχει μια έντονη αντίθεση, που προκαλεί σοκ. Αναφέρομαι στην εντυπωσιακή Zona Viva, τη συνοικία με τα πολυτελή ξενοδοχεία, τα ακριβά εστιατόρια και τα μοντέρνα clubs, και από την άλλη, στις χτυπημένες από τη φτώχεια παραγκουπόλεις, που βρίθουν επαρχιωτών και μεταναστών. Το πρώτο πράγμα που κάναμε με το που φτάσαμε στη Γουατεμάλα Σίτι ήταν να μπούμε σε ένα από αυτά τα μεγάλα ανοιχτά λεωφορεία για μία βόλτα, ώστε να τα δούμε όλα από κοντά.
Ήμασταν λοιπόν τυχεροί. Κυριακή στη Γουατεμάλα Σίτι. Και οι εικόνες πραγματικά εντυπωσιακές: ένα λαϊκό πανηγύρι, που όμοιό του, πιστεύω, πως δύσκολα μπορεί να συναντήσει κάποιος σε αστική πρωτεύουσα. Βλέποντας όλα αυτά, σκεφτόμουν: «Θεέ μου, αν έτσι είναι η Γουατεμάλα Σίτι, τι άλλο έχουν να δουν τα μάτια μας στην υπόλοιπη χώρα;». Και να φανταστείτε ότι σε όλους τους οδηγούς, αλλά και στα προτεινόμενα ταξίδια στη Γουατεμάλα, η πρωτεύουσα θεωρείται απλώς τόπος διανυκτέρευσης για τη συνέχεια του υπόλοιπου ταξιδιού.
ΚΩΔΙΚΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Ορίστε ορισμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να γνωρίζετε για τους κατοίκους της χώρας. Η ευγένεια παίζει τον πρώτο και κυρίαρχο ρόλο στις συζητήσεις μεταξύ τους. Όταν αρχίζεις να τους μιλάς, ξεκινάς με τον χαιρετισμό «Μπουένος ντίας» (καλημέρα) ή «Μπουένας τάρδες» (καλησπέρα). Επίσης, όταν μπαίνεις σε ένα εστιατόριο, καλό είναι να ευχηθείς σε όλους τους παρευρισκόμενους «καλή όρεξη» (buen provecho).
Εκτός όμως από αυτά που σας περιγράφω, δηλαδή την κυριακάτικη ειδυλλιακή ατμόσφαιρα της πόλης, με τα παραδοσιακά υπαίθρια εστιατόρια, τα πολλά εμπορικά μαγαζάκια στη σειρά και το γνωστό πια νυφοπάζαρο των κοριτσιών στους γύρω δρόμους, υπήρχε κάτι που πραγματικά με συγκλόνισε: τελετές εξαγνισμού, ζωντανά, μπροστά στα μάτια μας. Ο ξεναγός μού είπε ότι ήταν κάτι συνηθισμένο -άλλωστε και οι τελετές των Μάγια είχαν λαϊκό χαρακτήρα- αλλά εγώ, επειδή δεν είχα παρακολουθήσει ποτέ κάτι παρόμοιο, πραγματικά σοκαρίστηκα.
Ήταν λοιπόν ώρα να αφήσουμε την πρωτεύουσα. Την επόμενη ημέρα θα ταξιδεύαμε στο Τσιτσικαστενάγκο, για να μάθουμε με ποιον τρόπο έχουν «παντρέψει» οι ιθαγενείς Ινδιάνοι τον καθολικισμό με τον πολιτισμό των Μάγια.
Το Τσιτσικαστενάγκο, ή, αν θέλετε, το «Μέρος με τις τσουκνίδες», όπως σημαίνει στα ινδιάνικα, είναι το όνειρο κάθε ταξιδευτή. Είναι το μέρος που σε βάζει για τα καλά στην ιστορία, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα ενός λαού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2.000 μ., σε απόσταση 80 χλμ. από τη Γουατεμάλα Σίτι. Είναι διάσημο για την αγορά της πόλης που διοργανώνεται κάθε Πέμπτη και Κυριακή, μια αγορά που όμοιά της δεν είχαμε συναντήσει ποτέ ξανά σε κανένα ταξίδι μας. Στο Τσίτσι, όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, περάσαμε τις περισσότερες μέρες του ταξιδιού μας στην Κεντρική Γουατεμάλα.
Μπορεί στην πρωτεύουσα οι εκκλησίες να είναι τυπικές καθολικές, ωστόσο, στην επαρχία πολλά στοιχεία στη διακόσμησή τους προέρχονται από την αρχαία θρησκεία, όπως λουλούδια καλαμποκιού και μυστικιστικά σύμβολα. Είναι στρωμένες με πευκοβελόνες και σπόρους καλαμποκιού για τη γονιμότητα, ενώ κεριά καίνε στο πάτωμα εις μνήμην των νεκρών και οι προσκυνητές γονατιστοί, με τα κεριά μπροστά τους, μουρμουρίζουν παγανιστικές, μαγικές προσευχές.
ΠΑΣΚΟΥΑΛ ΑΜΠΑΧ
Ο Χουγιούπ Τακάχ, ο θεός της γης των Μάγια, δεχόταν τις θυσίες ενός ιερέα και μιας «τσου-τσχαχούες», που προσέφερε διάφορα προϊόντα προκειμένου να γίνει το αίτημά της δεκτό από τους θεούς. Η γυναίκα αυτή είχε ζητήσει να πάθει κακό ένα πολύ κοντινό, συγγενικό της πρόσωπο. Το γιατί, δεν μας αφορούσε. Το ενδιαφέρον, όμως, ήταν το πώς γίνεται η παράκληση στους θεούς.
Παρατηρούσα τη γυναίκα να ταλαιπωρείται. Ο μάγος-ιερέας τής έβαζε απίστευτες δοκιμασίες, οι οποίες, όπως μου είπαν, είναι 100% συνηθισμένες. Περπατούσε στα γόνατα, δεχόταν το λούσιμο από το στόμα του μάγου και συνεχώς γυρνούσε γύρω από την πέτρα του Πασκουάλ Αμπάχ, ζητώντας να γίνει δεκτή η προσευχή και το αίτημά της. Όλα αυτά γίνονταν στην αρχαία γλώσσα των Μάγια.
Απόγευμα πια και οι ιστορίες δεν έλεγαν να τελειώσουν. Ξαναγύρισα στο κέντρο του Τσιτσικαστενάγκο και έπεσα πάνω σε μία τελετή κηδείας, όπου παρακολούθησα με ποιον τρόπο θάβουν τους νεκρούς στην περιοχή. Σε κάθε σταυροδρόμι της πόλης, η πομπή σταματούσε και οι ιερείς εξάγνιζαν το κακό. Θεωρούν ότι σε κάθε σημείο όπου ο δρόμος κάνει σταυρό, εκεί παραμονεύει και το κακό πνεύμα. Ξαφνικά, από την εκκλησία του Αγίου Θωμά άκουσα να χτυπούν δυνατά οι καμπάνες.
ΚΟΝΦΡΑΔΙΑΣ - ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΕΣ
Ρώτησα τι συνέβαινε κι ο ξεναγός μού είπε ότι επέστρεφαν οι θρησκευτικές αδελφότητες στην εκκλησία του Αγίου Θωμά. Μου, τόνισε, ότι απαγορευόταν αυστηρά η βιντεοσκόπηση. Με πολλή προσοχή φτάσαμε τρέχοντας στην εκκλησία και παρακολουθήσαμε με κομμένη την ανάσα όλο το τελετουργικό, τις τελετές των Κονφραδίας.
Η θρησκευτική ζωή της πόλης είναι συγκεντρωμένη σε θρησκευτικές αδελφότητες, γνωστές ως Κονφραδίας. Το να είσαι μέλος τους είναι προνόμιο, ενώ το να εκλεγείς αρχηγός αποτελεί τη μέγιστη τιμή. Καθεμία από τις 14 αδελφότητες του Τσίτσι έχει έναν προστάτη-άγιο. Ισχυρότερη είναι αυτή του Αγίου Θωμά, προστάτη της πόλης.
Η παρέλαση των Κονφρανδίας ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Είχαμε μείνει έκπληκτοι από την πληθώρα των εικόνων, των χρωμάτων και των αρωμάτων. Μου φάνηκε απίστευτο πώς σε έναν τόσο μικρό χώρο μπορούσαν να συγκεντρώνονται τόσες δραστηριότητες που να κάνουν τα μάτια ενός ξένου να μην μπορούν να ξεκολλήσουν ούτε στιγμή!
ΑΝΤΙΓΚΟΥΑ
Η Αντίγκουα ιδρύθηκε στις 10 Μαρτίου του 1543 στην κοιλάδα του Πανκόι. Ο θρύλος των Ινδιάνων Κακτσικέλ λέει ότι κάποτε ήταν λίμνη. Περιβάλλεται από τα επιβλητικά και πανύψηλα ηφαίστεια Άγουα, Φουέγο και Ακατενάγο και βρίσκεται στα 1.530 μ. ύψος. Είναι ίσως η ομορφότερη πόλη της Κεντρικής Αμερικής. Προσωπικά, πιστεύω ότι συναγωνίζεται το Κούσκο του Περού και την Οαχάκα του Μεξικού. Παρέμεινε πρωτεύουσα μέχρι το 1773. Τότε ένας καταστροφικός σεισμός την ισοπέδωσε κι έδωσε τη θέση της πρωτεύουσας στη Γουατεμάλα Σίτι.
Στην Αντίγκουα, θεωρείται πολύ τυχερός κανείς εάν βρεθεί εκεί τις άγιες ημέρες του Πάσχα. Τη Μεγάλη Εβδομάδα, οι κάτοικοι στρώνουν χαλιά από λουλούδια, κάνουν προσφορές από καλαμπόκι και πραγματοποιούν πολύωρες λιτανείες με αρχαίες στολές, θυμίζοντας τις παγανιστικές τελετές των Μάγια. Οι γιορτές αρχίζουν την Κυριακή των Βαΐων, όταν πιστοί, ντυμένοι με πορφυρούς χιτώνες κι άσπρες ζώνες, μεταφέρουν τις εικόνες του Ιησού και της Παρθένου Μαρίας στους δρόμους της πόλης. Ογδόντα μέλη της αδελφότητας Νασαρένος μεταφέρουν στους ώμους τους την τεράστια εξέδρα με το άγαλμα του Εσταυρωμένου. Οι περίτεχνοι λουλουδένιοι τάπητες καταστρέφονται από τα βήματα της πομπής κι όλα φτάνουν στο τέλος τους μόλις σκοτεινιάσει, οπότε τα φώτα στους δρόμους σβήνουν και μένουν μόνο τα κεριά των χιλιάδων προσκυνητών που κατακλύζουν τους δρόμους.
Η ΛΙΜΝΗ ΑΤΙΤΛΑΝ
Σε υψόμετρο 1.500 μ., στην καρδιά της Γουατεμάλας, βρίσκεται η λίμνη Ατιτλάν. Από την Αντίγκουα, φτάνει κανείς εκεί μέσα σε 4 ώρες από τον κανονικό δρόμο ή σε σχεδόν 3,5 από το δρόμο που πάει γύρω από τα βουνά. Οι περισσότεροι, όπως κι εμείς άλλωστε, προτιμούν τη μεγαλύτερη απόσταση, διότι στην περιοχή των βουνών έχουν σημειωθεί πολλές ένοπλες ληστείες, με θύματα κυρίως τουρίστες. Και οι δύο διαδρομές είναι εξίσου όμορφες.
Στόχος μας ήταν να βρούμε τις γυναίκες του χωριού Σαντιάγκο ντε Ατιτλάν, που κάθε πρωί πλένουν τα ρούχα στη λίμνη, ένα θέαμα που είναι πολύ δύσκολο να συναντήσεις, εξαιτίας κυρίως της άρνησης των γυναικών να φωτογραφηθούν. Ο οδηγός μου ήταν πολύ αισιόδοξος και μου είπε ότι θα τα καταφέρναμε, αφού και ο ίδιος ήταν γέννημα θρέμμα της περιοχής. Με το βαρκάκι μας φτάσαμε στην αποβάθρα κι από μακριά βλέπαμε τις γυναίκες να πλένουν. Αποβιβαστήκαμε και αρχίσαμε να τρέχουμε μέσα από δρόμους και μονοπάτια καλαμποκιών, προκειμένου να τις πλησιάσουμε. Η ώρα της αλήθειας είχε φτάσει. Οι γυναίκες ήταν εκεί, αλλά με δυσκολία τις πλησιάσαμε και με κόπο τις φωτογραφίσαμε.
Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ
Στη συνέχεια, ανεβήκαμε στο χωριό, για να πάμε να προσκυνήσουμε το ομοίωμα του Μάξιμου, του προστάτη αγίου της περιοχής. Με το που αντίκρισα αυτή την εικόνα -ναι, το ομολογώ- μου ήρθε να βάλω τα γέλια. Ο άγιος Μάξιμος είναι κάτι μεταξύ των αρχαίων θεών των Μάγια και του κατακτητή Πέντρο ντε Αλβαράδο και του Ιούδα. Παριστάνεται με ένα ξύλινο άγαλμα, φορά ένα μεγάλο καπέλο κι έχει πούρο στο στόμα. Είναι προστάτης των παράνομων πράξεων, του παράνομου έρωτα και των εκδιδόμενων γυναικών. Έτσι όπως τον είδα κι εγώ πάντως, μου έκανε λίγο για μαφιόζος! Οι ντόπιοι τον λατρεύουν, τον προστατεύουν και μοιράζονται μεταξύ τους όλες τις προσφορές που κάνουν οι πιστοί σε αυτόν. Το άγαλμά του φυλάσσεται από τα μέλη της Κονφραδίας και ανά οκτώ ώρες τον περιφρουρούν από 3 έως 5 μέλη, τα οποία ακούνε μουσική και καταναλώνουν ασταμάτητα αλκοόλ. Όλα αυτά μπορεί να σας ακούγονται απίθανα, πιστέψτε με όμως, είναι αληθινά, διότι τα έζησα από το πρώτο έως και το τελευταίο λεπτό. Και σας πληροφορώ πως όποιος τολμήσει να περιγελάσει ή να αστειευτεί με τον συγκεκριμένο άγιο και δεν δείξει τον απαραίτητο σεβασμό, οι Κονφραδίας δεν θα διστάσουν σε καμία περίπτωση να τον ξυλοφορτώσουν και να τον πετάξουν έξω από το σπίτι όπου τιμάται. Μην ξεχνάτε άλλωστε, πως είναι τύφλα στο μεθύσι!
ΤΙΚΑΛ, Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΛΑΟΣ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ
Για τα φτάσουμε στο Τικάλ έπρεπε να πάμε αεροπορικώς από τη Γουατεμάλα Σίτι στο Πετέν κι από εκεί να επιβιβαστούμε ξανά σε ένα 6θέσιο αεροπλανάκι και να προσγειωθούμε στη Φλόρες.
Η συγκεκριμένη πόλη είναι κτισμένη σε ένα νησί, στο Λάγο ντε Πετέν Ιτσά. Ένας διάδρομος 500 μ. ενώνει τη Φλόρες με την αδελφή πόλη Σάντα Ελένα, και μαζί με το Σαν Μπενίτο σχηματίζουν τον μεγάλο οικισμό που λέγεται Φλόρες. Η πόλη, πρωτεύουσα της επαρχίας Πετέν, είναι ήσυχη, έχει κυβερνητικό κτήριο και αθλητικό κέντρο. Η κεντρική πλατεία της βρίσκεται στο μέσον του νησιού. Οι δρόμοι είναι τσιμεντένιοι και στενοί, ενώ περιμετρικά βρίσκονται τα όμορφα λευκά σπίτια με τις κόκκινες στέγες. Η Φλόρες ιδρύθηκε από τους Ιτζαές, και κατά τη διάρκεια της κατάκτησης ήταν ίσως το τελευταίο σε λειτουργία εθιμοτυπικό κέντρο της φυλής των Μάγια στη χώρα. Οι πυραμίδες, οι ναοί και τα είδωλα καταστράφηκαν από τους Ισπανούς στρατιώτες και η διασπορά των πολιτών ιθαγενών Ινδιάνων δημιούργησε το μύθο μιας χαμένης πόλης των Μάγια. Από εκεί, λοιπόν, ξεκινούν όλοι για να εξερευνήσουν το Τικάλ και να φτάσουν στο πάρκο του, σε μιάμιση ώρα περίπου.
Σίγουρα, το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του Τικάλ είναι οι πυραμιδοειδείς ναοί του, που ξεπερνούν σε ύψος τα 44 μέτρα. Το Τικάλ διαφέρει από τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους της Γουατεμάλας, γιατί είναι βαθιά ριζωμένο μέσα στη ζούγκλα. Πολλά σημεία έχουν καθαριστεί από τα φυτά και μερικοί ναοί έχουν αναστηλωθεί. Όσο όμως προχωράς πιο βαθιά, η πλούσια μυρωδιά της υγρής γης και της βλάστησης, ένας ήρεμος αέρας και οι φωνές των ζώων, δημιουργούν μία μοναδική αίσθηση, ένα ξεχωριστό περιβάλλον μακριά από τον πολιτισμό.
Εμείς ξεκινήσαμε από το καταπληκτικό Τέμπλο 1, το ναό του μεγάλου Τζάγκουαρ, που χτίστηκε για να τιμήσει το βασιλιά «Διπλό Φεγγάρι». Ο ίδιος είναι θαμμένος κάτω από το επιβλητικό τέμπλο. Τα σκαλιά, που οδηγούν στα ψηλότερα δωμάτια, σε ύψος 44 μέτρων, είναι πολύ απότομα και χρειάζονται προσοχή. Μάλιστα, εκεί κάποτε δύο τουρίστες γλίστρησαν και βρήκαν τραγικό θάνατο. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται το Τέμπλο 2 και η ακρόπολη Ντελ Νόρτε, δηλαδή η βόρεια ακρόπολη. Εδώ έχουν βρεθεί πανάρχαια ιερογλυφικά που αποδεικνύουν την ύπαρξη των Μάγια από το 400 π.Χ. Η κεντρική ακρόπολη είναι ένα σύμπλεγμα μικρών δωματίων, με αυλές και μικρούς ναούς, όπου εκεί ζούσαν όλοι οι ευγενείς του Τικάλ. Πολλοί πιστεύουν όμως ότι αυτά τα μικρά δωματιάκια χρησιμοποιούνταν για θρησκευτικές τελετές και θυσίες.
travelstyle.gr
