Στυμφαλία: Απόδραση στον μύθο...

Χωριά ξεχασμένα σε άλλες εποχές, μαγευτικές ορεινές διαδρομές, αρχαία κατάλοιπα και μια λίμνη - πηγή ζωής και μύθων σάς περιμένουν στην περιοχή της Στυμφαλίας, στην Κορινθία
Οι ορεινοί όγκοι του Ολίγυρτου, της Μικρής και Μεγάλης Ζήρειας, του Μαυροβούνιου και του Γερόντιου όρους μοιάζουν ν' αγκαλιάζουν ολόγυρα τη λεκάνη της Στυμφαλίας. Καθώς κυριαρχούν στην τοπιογραφία σε κάνουν να ξεχνάς πως βρίσκεσαι μόλις λίγα χιλιόμετρα από τις ακτές του Κορινθιακού Κόλπου...

Ο τόπος ήταν διάσημος από τους αρχαίους χρόνους. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο στην περιοχή της αρχαίας πόλης Στυμφάλου υπήρχε έλος όπου έβρισκαν καταφύγιο κάτι πελώρια πουλιά με ράμφη και νύχια χάλκινα. Αυτές ήταν οι τρομερές Στυμφαλίδες όρνιθες τις οποίες, σύμφωνα με τον μύθο, κλήθηκε να εξολοθρεύσει ο Ηρακλής.

Ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από τον πλούτο της αρχαίας Στυμφάλου και μάλιστα εγκωμιάζει το επίχρυσο άγαλμα της θεάς Αρτέμιδος και μας παραδίδει γλαφυρές περιγραφές ανάγλυφων παραστάσεων που απεικόνιζαν όρνιθες και μαρμάρινων γλυπτών που παρίσταναν γυναίκες με πόδια ορνίθων.

Οι Στυμφάλιοι -Αρκάδιοι στην καταγωγή- αναφέρονται στα Ομηρικά Επη και φέρονται να συμμετέχουν στους Περσικούς Πολέμους και στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Η αρχαία πόλη φαίνεται πως παρήκμασε τον 2ο π.Χ. αιώνα, ενώ αργότερα ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός κατασκεύασε στις πηγές της Στυμφαλίας υδραγωγείο πετυχαίνοντας την ύδρευση της αρχαίας Κορίνθου.

Κεφαλάρι. Στην πλατεία του χωριού κυριαρχεί ο θεόρατος πλάτανος.
 Γύρω του βρίσκονται τα λιγοστά μαγαζιά και ο παραδοσιακός ξενώνας.

Εύθραυστο οικοσύστημα
Σήμερα η επιφάνεια της λίμνης καλύπτει μια έκταση που φθάνει τα 7.700 στρέμματα. Η υδρολογική λεκάνη της τροφοδοτείται από ορεινά ποτάμια που πηγάζουν από τα γειτονικά βουνά, ενώ υπάρχουν πολλές καρστικές πηγές. Μεγάλες καταβόθρες αποστραγγίζουν τα πλεονάζοντα νερά προς τον Αργολικό κάμπο. Το καλοκαίρι η επιφάνεια της Στυμφαλίας περιορίζεται στα 3.500 στρέμματα, ενώ έπειτα από μεγάλα διαστήματα ανομβρίας συρρικνώνεται πολύ περισσότερο. Κάποιες χρονιές μάλιστα η λίμνη στερεύει σε τέτοιο βαθμό που το έδαφος χρησιμοποιείται για καλλιέργεια.

Το χωριό Λαύκα. Στο βάθος διακρίνεται η λεκάνη της Στυμφαλίας.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι πριν από έναν αιώνα το μέγιστο βάθος της άγγιζε τα 10 μέτρα και σήμερα μόλις μετά βίας φτάνει τα δύο μέτρα. Στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας του δικτύου «Φύση 2000» έχουν συμπεριληφθεί 13.090 στρέμματα, ενώ 2.000 από αυτά χαρακτηρίζονται ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά.

Σε προνομιακά σημεία ολόγυρα της λίμνης
 υπάρχουν κιόσκια της δασικής υπηρεσίας.

Η κατασκευή τάφρων-φραγμάτων, οι εκβαθύνσεις και η δημιουργία νέων καναλιών, η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων, η ρύπανση από γεωργικά και βιοτεχνικά λύματα, καθώς και το παράνομο κυνήγι, είναι μερικά μόνο από τα πολύ σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτήν τη στιγμή ο υγρότοπος.
Προβλήματα που θα πρέπει άμεσα να λυθούν αν θέλουμε στο μέλλον η Στυμφαλία να μην υπάρχει μόνο μέσα στον μύθο.

Διαδρομές στη λίμνη
Η διαδρομή από το Κιάτο μέχρι τη λεκάνη της Στυμφαλίας έχει μήκος 35 χλμ. περίπου. Σε αρκετά σημεία και πριν ο δρόμος χαθεί ανάμεσα στα βουνά, απολαμβάνετε το πανόραμα του Κορινθιακού Κόλπου που γίνεται όλο και πιο εντυπωσιακό, καθώς το υψόμετρο μεγαλώνει.

Η πρώτη στάση αξίζει να γίνει στο χωριό Κεφαλάρι, παλιότερα «Ντούσα», το οποίο ακουμπά στις δυτικές παρυφές της Ζήρειας, σε ύψος 800 μέτρων. Ανάμεσα στα παλιά, στιβαρά, πέτρινα σπίτια ξεχωρίζει η μικρή πλατεία με τον εκατόχρονο πλάτανο και τις βρύσες.

Στην τοποθεσία της Αγίας Σωτήρας πάνω από τη Λαύκα,
 υπάρχει πηγή με κρυστάλλινο νερό.

Αμέσως μετά το χωριό φτάνετε στη λεκάνη της Στυμφαλίας, γύρω από την οποία δεσπόζουν, χιονισμένες μέχρι τον Απρίλη, οι κορυφές των Μοραΐτικων βουνών. Περιμετρικά της λίμνης υπάρχει ένας καλός ασφάλτινος δρόμος που άλλοτε πλησιάζει τις καλαμοσκέπαστες όχθες της λίμνης και άλλοτε απομακρύνεται από αυτές προσφέροντας πανοραμική θέασή τους. Τα χωριά Κεφαλάρι, Καλιάνοι, Καρτέρι, Κιόνια και Στυμφαλία βρίσκονται επάνω στον οδικό άξονα ο οποίος συνδέει το Κιάτο με την Καστανιά. Λίγο ψηλότερα, στις ράχες των βουνών ακουμπούν οι οικισμοί Λαύκα, Κυλλήνη, Καστανιά, Δροσοπηγή, Καίσαρι και Κλημέντι.

Το χωριό Λαύκα (2 χλμ. από το Καρτέρι) απαγκιάζει στις πλαγιές του Ολίγυρτου σε ύψος 700 μέτρων. Από εδώ ξεκινά μια θαυμάσια ασφάλτινη διαδρομή, η οποία αρχικά κινείται παράλληλα με τις νότιες όχθες της Στυμφαλίας κι έπειτα από 11 χιλιόμετρα καταλήγει στο χωριό Κυλλήνη και στον οδικό άξονα που έρχεται από το Κιάτο. Σε προνομιακά σημεία η δασική υπηρεσία έχει εγκαταστήσει κιόσκια από τα οποία απολαμβάνει κανείς εξαιρετική θέα στη λίμνη και τα γύρω βουνά.

Η λίμνη καταλαμβάνει έκταση 7.700 στρεμμάτων.

Από το χωριό Καρτέρι ο δρόμος ανηφορίζει έντονα και με πολλές στροφές κι έπειτα από 10 χλμ. σας φέρνει στην Καστανιά, η οποία αποτελεί δημοφιλή ορεινό προορισμό.
Από εδώ αξίζει να συνεχίσετε τουλάχιστον μέχρι το διάσελο, απ' όπου όλη η κοιλάδα του Φενεού μοιάζει ν' απλώνεται στα πόδια σας.

Για τους αθεράπευτους «εραστές» των ορεινών διαδρομών, προτείνουμε -ακολουθώντας πάντα τους ασφάλτινους δρόμους που διασχίζουν την κοιλάδα του Φενεού- να κατευθυνθούν μέσω των βουνών του Σαραντάπηχου προς τα παράλια του Κορινθιακού Κόλπου και την Ακράτα.

Μικρά κοπάδια βόσκουν στις πλαγιές των βουνών.

Πρόσφατα στην ευρύτερη περιοχή της Στυμφαλίας έχουν αρχίσει να δημιουργούνται μικρές οικογενειακές ξενοδοχειακές μονάδες που αναμένεται να δώσουν στον τόπο τη θέση που πραγματικά του αξίζει στα τουριστικά δρώμενα.

Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας
Πολύ κοντά στον οδικό άξονα Κιάτου - Καστανιάς άνοιξε, μόλις πριν από λίγους μήνες, τις πύλες του στο κοινό το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας. Μέσα από τα εκθέματα, τις μακέτες και τα βίντεο του καλοφτιαγμένου μουσείου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Πειραιώς, ο επισκέπτης γνωρίζει τον φυσικό πλούτο της Στυμφαλίας και εξοικειώνεται με τα παραδοσιακά επαγγέλματα που ανέπτυξε ο άνθρωπος χάρη στη λίμνη, όπως η γεωργία, η αμπελουργία, η κτηνοτροφία και η μελισσοκομία. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον έκθεμα αποτελεί η Τομή της λίμνης όπου παρουσιάζεται πλήρως η χλωρίδα και η πανίδα της.

Το νεόκτιστο Μουσείο Περιβάλλοντος επιδιώκει την οικολογική
 ευαισθητοποίηση των επισκεπτών για τον πλούτο της Στυμφαλίας.

Μεσαιωνική μονή Ζάρακα
Ο κεντρικός δρόμος λίγο πριν καταλήξει στις όχθες της λίμνης, περνά δίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο όπου κάποτε στεκόταν η μεγαλόπρεπη Μονή Ζάρακα την οποία ίδρυσαν Κιστερκιανοί μοναχοί από τη Σαβοΐα, τον 13ο αιώνα. Ο σωζόμενος σήμερα ναός είναι μία τρίκλιτη βασιλική και πιθανόν να κτίσθηκε στη θέση αρχαίου ναού, αφιερωμένου στη θεά Αρτεμη. Ενας λασπωμένος χωματόδρομος θα σας οδηγήσει στ' απομεινάρια της αρχαίας πόλης της Στυμφαλίας που βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τους πυκνούς καλαμιώνες.

Κοντά στον οικισμό Κιόνια θα δείτε ό,τι απέμεινε από την άλλοτε
μεγαλόπρεπη Μονή Ζάρακα που ίδρυσαν τον 13ο αιώνα καθολικοί μοναχοί.

Διαδρομή εκτός δρόμου
Οι κάτοχοι «τζιπ» καλό θα ήταν να μην αναλωθούν σε θορυβώδεις περιπλανήσεις στην ακρολιμνιά, καθώς είναι εποχή ζευγαρώματος των πουλιών και σίγουρα θα ενοχληθούν. Για τους οπαδούς της τετρακίνησης εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και σαφώς προτεινόμενη είναι η χωμάτινη διαδρομή που ξεκινά από τη Λαύκα και καταλήγει στην Αγία Σωτήρα διασχίζοντας ένα υπέροχο ελατόδασος και προσφέροντας ανεμπόδιστη θέα στη λίμνη και στις κορυφές του όρους Ολίγυρτος. Συνολικά θα διανύσετε 6 χιλιόμετρα έως το παρεκκλήσι (υψόμ. 1.100) όπου υπάρχει πηγή με νερό. Από εδώ και πέρα ξεκινά δύσβατο μονοπάτι που καταλήγει στην κορυφή Σκίπιζα (1.934μ.).

πηγή   ethnos.gr