ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ
Πώς ξεκίνησε Είχε σταθεί αρκετή για το δικτατορικό καθεστώς της Πορτογαλίας του Σαλαzάρ μια πρόποση στο όνομα της ελευθερίας για να οδηγήσει δυο φοιτητές στις φυλακές. Έτυχε το γεγονός αυτό να σταθεί η τελευταία σταγόνα για να ξεχειλίσει η αγανάχτηση. Ήταν μόνο η αφορμή. Λονδίνο, 28 Μαΐου 19 61, στην εφημερίδα Observer ένα άρθρο ερχόταν να σημάνει το ξεκίνημα της προσπάθειας αμέτρητων απλών ανθρώπων σ’ όλο τον κόσμο να υφάνουν το δίχτυ της προστασίας των συνανθρώπων τους όπου γης, απ’ τα βασανιστήρια, τις εκτελέσεις, τις πολύχρονες προφυλακίσεις, τις ανέντιμες δίκες, κι ακόμα από τη φυλάκισή τους για τις ιδέες και τη θρησκεία τους, το φύλο και το χρώμα τους, τη φυλή και τη γλώσσα τους. Είχε σημάνει το ξεκίνημα της Διεθνούς Αμνηστίας. Το άρθρο, γραμμένο από το δικηγόρο Πήτερ Μπένενσον, είχε τον τίτλο “Ξεχασμένοι κρατούμενοι” κι άρχιzε μ’ αυτές τις λέξεις: “Ανοίξτε την εφημερίδα σας οποιαδήποτε μέρα της εβδομάδας και θα βρείτε μια είδηση από κάποιο μέρος του κόσμου για κάποιο άνθρωπο που φυλακίστηκε, βασανίστηκε ή εκτελέστηκε, επειδή οι πεποιθήσεις ή η θρησκεία του δεν ήταν αποδεκτές από την κυβέρνησή του … ο αναγνώστης της εφημερίδας έχει μια απογοητευτική αίσθηση ανικανότητας. Αν αυτά τα αισθήματα απέχθειας σ’ όλο τον κόσμο μπορούσαν να ενωθούν σε κοινή δράση, θα μπορούσε να γίνει κάτι αποτελεσματικό”. Αυτή ήταν η απαρχή μιας ετήσιας εκστρατείας γνωστής ως “έκκληση για Αμνηστία”. Μέσα σ’ ένα χρόνο η ιδέα μεταβλήθηκε σε μια διαρκή παγκόσμια εκστρατεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που αριθμεί σήμερα 1.000.000 μέλη και ενεργούς υποστηριχτές της σε 170 χώρες .Η Διεθνής Αμνηστία είχε γεννηθεί.
Τι πέτυχε Έβγαλε από το σκοτάδι των φυλακών στο φως της παγκόσμιας κοινότητας τις περιπτώσεις χιλιάδων ανθρώπων που απειλούνται με εκτέλεση, που βασανίζονται, που κρατούνται παράνομα. Το πόσο ευεργετικό ήταν αυτό για τα θύματα είναι αυτονόητο και γνωστό, αλλά αξίζει να μας το θυμίσουν τα λόγια ενός πρώην κρατουμένου από το Μπενίν: “Είμαι ελεύθερος. Μόλις απελευθερώθηκα απόψε. Σας βεβαιώνω ότι σας οφείλω την ελευθερία μου. Επέζησα χάρη σε σας…”Συνέβαλε σημαντικά στην ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τον πλέον αμερόληπτο τρόπο. Χάρη και στις δικές της επίμονες προσπάθειες το διεθνές δίκαιο περιλαμβάνει σήμερα πολύ περισσότερους κανόνες και νομικά πλαίσια για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κι όμως ο δρόμος που έχουν να διανύσουν όσοι νοιάζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μακρύς ακόμα. Ήταν χαρακτηριστικά όσα είχε πει ο ίδιος ο Πήτερ Μπένενσον, καθώς άναβε με την ευκαιρία της 20ης επετείου από τη δημιουργία της οργάνωσης το αρχικό της σύμβολο, ένα κερί τυλιγμένο με αγκαθωτό συρματόπλεγμα: “… Ανάψαμε αυτό το κερί σήμερα σαν πράξη ανανεωμένης αφοσίωσης στο έργο μας. Θα ήθελα αν θυμηθείτε μαζί μου, όχι την επιτυχία μας, γιατί αυτή νομίζω πως υπήρξε σχετικά ισχνή, αλλά όλες τις αποτυχίες μας. Νομίζω πως το κερί τούτο δεν καίει για μας, αλλά για όλους εκείνους που δεν καταφέραμε να τους σώσουμε από τη φυλακή, που πέθαναν στη φυλακή, που σκοτώθηκαν καθ’ οδόν προς τη φυλακή, που βασανίστηκαν, που αρπάχτηκαν από τα σπίτια τους, που “εξαφανίστηκαν”. Γι’ αυτούς είναι αναμμένο το κερί…
Δικαιώματα του Ανθρώπου: Γνώρισέ τα, Απαίτησέ τα, Υπεράσπισέ τα. (Το σύνθημα της Παγκόσμιας Διάσκεψης του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματα του Ανθρώπου. Βιένη 14 – 25/6/1993 ) “Δεν μπορούσα ούτε να γυρίσω την πλάτη σ’ αυτούς που βουλιάζουν στη μοναξιά της φυλακής, ούτε να αποτραβηχτώ στο γυάλινο πύργο της συνείδησής μου, τον πύργο της ασυνειδησίας μου”. Αυτά είναι τα λόγια ενός Κούρδου συγγραφέα, του Γιάσαρ Κεμάλ, σε μια συνέντευξή του το 1990. Εμείς βέβαια ζούμε σ‘ ένα κράτος, οι μέθοδοι του οποίου διαφέρουν πολύ από τις μεθόδους του κράτους όπου ζει ο Κεμάλ και πολλοί από εμάς δεν μπορούν ίσως να νιώσουν την ανάγκη του συγγραφέα για υπεράσπιση των συνανθρώπων του. Όμως πέρα από τα όρια της δικιάς μας κοινωνίας, του δικού μας τόπου και χρόνου, υπάρχει μια παγκόσμια κοινωνία και εμείς – είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι – είμαστε μέτοχοι στη Μοίρα και στην Πορεία του Ανθρώπου. Γι’ αυτό και το αίτημα για υπεράσπιση των δικαιωμάτων του Ανθρώπου, άσχετα με τον τόπο όπου ζει, γίνεται ολοένα και πιο έντονο.
Η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι μόδα. Είναι ανάγκη. Δεν είναι κάτι για το οποίο αγωνίζεται κανείς ένα μήνα ή ένα χρόνο και λύθηκε το πρόβλημα. Είναι κάτι που πρέπει να το έχουμε καθημερινώς μπροστά στα μάτια μας. ‘Όμως η καλύτερη αντιμετώπιση ενός θέματος ξεκινά από την καλύτερη γνώση μας γι’ αυτό. Έτσι εδώ θ’ αρχίσουμε μια γνωριμία – όσο γίνεται διεισδυτικότερη – με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τι είναι όμως δικαίωμα; Πρώτα – πρώτα πρέπει να πούμε ότι τα δικαιώματα είναι σύμφυτα με την ανθρώπινη ύπαρξη. Δε νοείται άνθρωπος χωρίς δικαιώματα, χωρίς δηλαδή τα αγαθά εκείνα που όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται να απολαμβάνουν. Βέβαια όλοι γνωρίζουμε βαθιά μέσα μας ότι τα δικαιώματα πάνε μαζί με υποχρεώσεις και από τη στιγμή που ζούμε σ’ ένα οποιοδήποτε κοινωνικό σύνολο αξίζει να σεβόμαστε τα δικαιώματα του άλλου, για να ζούμε όσο γίνεται πιο δημιουργικά. Κι εμείς θα τρομάζαμε ίσως αν αναλογιζόμασταν πόσο ρατσιστικά φερόμαστε απέναντι σε κάποιες φυλετικές ομάδες που ζουν στη χώρα μας. Βέβαια η ρατσιστική ιδεολογία μας καλύπτεται και βρίσκει ένα σωρό προσχήματα, όπως για παράδειγμα την ανάγκη μας να προστατευτούμε από την παράνομη δράση αυτών των ομάδων, αλλά ποτέ ίσως δεν θα τολμήσουμε να ομολογήσουμε στους εαυτούς μας ότι η πραγματική αιτία για τη συμπεριφορά μας απέναντί τους είναι η διαφορετικότητά τους.
